To wizytówka miasta. Zamek został zbudowany w XV wieku z inicjatywy Dobrogosta Świdwy-Szamotulskiego. Założenie zamkowe rozbudował w stylu gotyckim Łukasz II Górka w latach 1513-1518. Gotycki charakter budowla straciła podczas remontu w 1870 roku, który przeprowadziła książęca rodzina Sachsen Coburg Gotta.
Baszta Halszki w Szamotułach
Pamiątką po stylu gotyckim jest baszta, która dzisiaj stoi samotnie. Z wieżą wiąże się słynna legenda o Elżbiecie z Ostroga, zwanej zdrobniale Halszką. Została ona zmuszona najpierw do poślubienia kniazia Dymitra Sanguszki. Zgodę na ślub wydał jej stryj bez wiedzy matki, która poskarżyła się samemu królowi. Ten skazał Dymitra na śmierć. Kiedy uciekał z Halszką do Czech, dogonił ich oddział królewski. Dymitr został stracony, a Halszka oddana matce. Jednak o jej losie zadecydował sam król Zygmunt August – Halszka została zmuszona do małżeństwa z wojewodą poznańskim Łukaszem III Górką. Przeciwna temu matka Elżbiety zabrała ją do Lwowa i ukryła w klasztorze, by wydać córkę za kniazia Symeona Słuckiego. Ten przebrany za żebraka przedostał się do lwowskiego klasztoru, gdzie odbył się ślub. Król nie uznał go i nakazał sprowadzenie jej do Łukasza Górki. W baszcie szamotulskiego zamku wojewoda więził ją przez 14 lat. Jedna z wersji legendy mówi, że tam zmarła, lecz tak się nie stało. To Łukasz III Górka, jej mąż zmarł najpierw w 1573 roku, a ona wróciła do Ostroga i żyła jeszcze do 1582 roku, ale cierpiała na silną depresję. Zmarła w wieku zaledwie 43 lat. Do dzisiaj zamkowa wieża nazywana jest Basztą Halszki albo Basztą Czarnej Księżniczki.
Obecnie w zabudowaniach znajduje się Muzeum-Zamek Górków. W jego wnętrzach można zobaczyć dwie unikatowe nie tylko w skali Polski, ale także w skali europejskiej kolekcje. Pierwszą z nich jest kolekcja malarstwa na desce. Zgromadzone tu zostały dzieła wybitnych współczesnych twórców, m.in. Jerzego Nowosielskiego, Erny Rosenstein, Leona Tarasewicza, Edwarda Dwurnika czy Jarosława Modzelewskiego. Miejsce prezentacji malarstwa na desce nie jest przypadkowe. W Zamku znajduje się bowiem druga z bezcennych kolekcji – największy w Polsce zbiór ikon prawosławnych i kościoła unickiego. Kolekcja liczy 1200 ikon, z czego 350 jest prezentowanych na wystawie stałej.
Godziny otwarcia muzeum i ceny biletów na stronie internetowej.
Tekst: Jacek Y. Łuczak
Foto: Jacek Cieślewicz
Galeria
