Plac Wolności to jeden z najważniejszych punktów centrum Poznania i miejsce, którego żaden turysta nie powinien ominąć – tym bardziej, że leży zaledwie 5 minut drogi od Starego Rynku. To nie tylko wiele historycznych budowli, ale też miejsce licznych eventów. Odbywają się tutaj koncerty, festiwale (w tym słynny Malta Festiwal), pikniki historyczne, a także Betlejem Poznańskie – jeden z największych jarmarków świątecznych w Polsce.

Plac Wolności znajduje się w części śródmieścia leżącej na zachód od dawnych średniowiecznych murów miejskich. Po zajęcia Poznania przez Prusy podjęto decyzję o znaczącej rozbudowie miasta. Zniesiono mury miejskie, a duszące się w nich miasto zyskało nowe tereny do zabudowy. Projektantem nowoczesnego założenia przestrzennego był berliński architekt David Gilly. Według założeń nowy plac – nazwany wówczas Placem Wilhelmowskim – miał był dostatecznie duży, aby pomieścić pełen pułk piechoty. W ciągu kolejnych 100 lat otoczenie placu zabudowano reprezentacyjnymi gmachami i eleganckimi kamienicami. W 1919 roku miała tu miejsce uroczysta przysięga wojsk powstańczych Armii Wielkopolskiej.

Zabudowa Placu

Charakterystycznym budynkiem u szczytu placu, zamykającym go od zachodu jest gmach dawnego teatru miejskiego, zwanego potocznie Arkadią. Nazwa ta pochodzi od znajdującej się tu niegdyś szalenie popularnej kawiarni o takiej właśnie nazwie. Występowali tu między innymi Ferenc Liszt oraz Niccolo Paganini. Dzisiaj piętro zajmuje Teatr Ósmego Dnia, na parterze natomiast można znaleźć między innymi Centrum Informacji Miejskiej.

Wzrok przyciąga również znajdujący się na narożniku placu i Al. Marcinkowskiego klasycystyczny budynek Biblioteki Raczyńskich. Fundatorem i pomysłodawcą biblioteki był hrabia Edward Raczyński – wielkopolski społecznik i filantrop – który z pasją gromadził książki z likwidowanych bibliotek klasztornych. Sam budynek stanął w latach 1822-28. Jego elewacja frontowa, z 12 parami kolumn w stylu korynckim, wzorowana jest na wschodniej fasadzie paryskiego Luwru. Za budynkiem znajduje się nowe skrzydło biblioteki, ukończone w 2013 roku.

Niedaleko biblioteki znajduje się znacznie od niej ciemniejszy budynek główny Muzeum Narodowego w Poznaniu, który mieści Galerię Malarstwa i Rzeźby. Zaprojektował go w roku 1904 Karl Hinkeldeyn jako siedzibę dla Kaiser Friedrich Museum, przekształconego w 1919 r. w Muzeum Wielkopolskie a w 1950 r. w Muzeum Narodowe. Sąsiaduje z nim nowe modernistyczne skrzydło, które ze względu na kontrowersyjną architekturę nazywane jest przez poznaniaków „jamnikiem”.

Wraz z Muzeum Narodowym wschodnią pierzeję Placu Wolności tworzy neobarokowy Hotel Bazar. Bazar powstał w latach 1938-42 z inicjatywy Karola Marcinkowskiego. Szybko stał się on centrum polskiego życia gospodarczego i kulturalnego w zaborze pruskim. Tu zaczynał swój biznes między innymi Hipolit Cegielski. Najsłynniejszym wydarzeniem była jednak przemowa Ignacego Jana Paderewskiego z balkonu Bazaru, które było iskrą od której wybuchło Powstanie Wielkopolskie.

Pomniki

Współcześnie na Placu Wolności znajduje się tylko jeden klasyczny pomnik – Fontanna Higiei. Posąg greckiej bogini zamówił Edward Raczyński, który był także fundatorem budowy nowego miejskiego wodociągu, a rzeźba miała zdobić jedno z nowych ujęć wody. Twarz Hygiei posiada rysy Konstancji Raczyńskiej, zony Edwarda. Na obecne miejsce posąg trafił w 1971 roku.

Znacznie większa i okazała jest natomiast nowoczesna Fontanna Wolności, uruchomiona w 2012 roku. Ma postać dwóch skrzydeł, po których spływa woda, tworząc orzeźwiającą mgiełkę. Pomiędzy skrzydłami poprowadzono kładkę spacerową. Fontanna Wolności jest jednym z najchętniej fotografowanych obiektów w Poznaniu, a szczególnie spektakularny jest widok słońca zachodzącego pomiędzy dwoma częściami konstrukcji.

U podnóża schodów Arkadii znajduje się także sporych rozmiarów płyta upamiętniająca przysięgę żołnierzy Armii Wielkopolskiej podczas Powstania Wielkopolskiego.

Tekst: Jacek Cieślewicz
Foto: Radosław Maciejewski, fotoportal.poznan.pl