Jak wskazuje nazwa, kościół św. Jana Jerozolimskiego za Murami znajdował się pierwotnie za bramami średniowiecznego Poznania, na prawym brzegu Warty przy trakcie wiodącym na wschód od miasta. Jest jednym z najciekawszych zabytków Szlaku Piastowskiego. Wybudowano go w XII wieku w stylu romańskim, był jedną z pierwszych budowli sakralnych, które wzniesiono nie z kamienia a z cegły.

W miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się kościół św. Jana Jerozolimskiego książę Mieszko III Stary ufundował w 1170 roku szpital i przytułek dla pielgrzymów. W 1187 roku osiedlił się tutaj zakon Kawalerów Maltańskich, zwanych także Joannitami – zakonu rycerskiego, który walczył podczas wypraw krzyżowych, ale także zajmował się organizacją sieci szpitali.

Nowożytnym dodatkiem do starej bryły głównej kościoła jest barokowa kaplica Świętego Krzyża, wzniesiona w 1736 roku z inicjatywy Michała Dąbrowskiego, generała Wojska Polskiego. Wnętrze kościoła kryje wiele dzieł sztuki. W ołtarzu głównym zobaczyć można pochodzący z około 1520 roku tryptyk, z kolei we wspomnianej kaplicy przechowywany jest uważany za cudowny krucyfiks z połowy XVII wieku.

Kilka wieków obecności zakonników w tym miejscu ma swój ślad w nazwach dzielnic Poznania. Malta a także Jezioro Maltańskie pochodzą od potocznej nazwy zakonu – Kawalerowie Maltańscy. Z kolei inna dzielnica – Komandoria – nawiązuje do jednostki organizacyjnej zakonu, komandorii, której siedziba znajdowała się właśnie w tym miejscu.

Tekst: Jacek Cieślewicz
Foto: Jacek Cieślewicz