Zamek w Gołuchowie

05, sierpień 2021

Zamek w Gołuchowie

Strzeliste wieżyczki, arkadowy dziedziniec i bogate wnętrza. Czy to zamek znad Loary? Ależ nie, to nasz wielkopolski zamek w Gołuchowie. Skojarzenie nie jest jednak przypadkowe, gdyż powstał on jako romantyczna rezydencja właśnie na wzór renesansowych francuskich budowli. Dzisiaj mieści się tutaj oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu. Zwiedzać można jednak nie tylko zamkowe dziedzińce, bogato urządzone komnaty czy podziwiać zbiory. Zamek otacza rozległy park, z wieloma urokliwymi zakątkami oraz z pokazową zagrodą żubrów.

Zamek w Gołuchowie od strony parku
Zamek w Gołuchowie
park w gołuchowie
Park w Gołuchowie

Francuski szyk w Wielkopolsce

Pierwszymi właścicielami Gołuchowa byli Leszczyński, jeden z najpotężniejszych rodów wielkopolskich. Początkowo stałą tu wieża obronna, na początku XVII wieku przebudowana na renesansowo-manierystyczną rezydencję magnacką. Punktem zwrotnym w historii zamku był rok 1856, kiedy to Tytus Działyński (z podpoznańskiego Kórnika) nabył te włości jako prezent ślubny dla swojego syna Jana Kantego i jego żony Izabelli z Czartoryskich. Nie było to udane małżeństwo, a para cały czas żyła w zasadzie osobno. Gołuchów stał się siedzibą Izabelli, która sprowadziła najlepszych architektów zlecając przebudowę w duchu romantyzmu. Co ciekawe swój niewielki wkład miał Eugène Viollet-le-Duc, znany przede wszystkim z odbudowy katedry Notre Dame w Paryżu i fortyfikacji w Carcassonne.

Zamierzeniem Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej było utworzenie w zamku nie tylko rezydencji, ale i muzeum. Izabella zmarła w roku 1899 we Francji, ale pochowana została w Gołuchowie, w przebudowanej w tym celu kaplicy, którą do dziś można zobaczyć na terenie parku. Na sześć lat przed śmiercią utworzyła Ordynację Książąt Czartoryskich w Gołuchowie. W jej statucie gwarantowała ogólną dostępność swoich zbiorów oraz ich niepodzielność.

zamek w gołuchowie
Zamek w Gołuchowie
Muzeum leśnictwa w Gołuchowie
Budynek muzeum leśnictwa

Muzeum

Wnętrza zamkowe to przede wszystkim muzeum. Znaczna część zbiorów uległa zniszczeniu lub została zrabowana podczas II Wojny Światowej, szczęśliwie w latach 50. powróciły one ze Związku Radzieckiego. Dzisiejsza ekspozycja to mieszanka zbiorów Izabelli Czartoryskiej, w tym te najsłynniejsze – największa w Polsce kolekcja antycznych greckich waz, oraz innych zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu. Do tego obrazy, meble, czy elementy wyposażenia wnętrz.

Bardzo cenna jest wykonana w Brukseli tapiseria, przedstawiająca sceny z życia dworskiego. Do najstarszych zabytków należy zaś przywieziona z Italii mozaika z IV wieku, wyobrażająca boginię Atenę. W zamku smaczków jest więcej, a miłośnicy klasycznego polskiego kina zauważą, że kręcono tutaj sceny do filmu o przygodach Pana Kleksa.

Park

Gołuchowski park ma ponad 160 hektarów powierzchni, co czyni go największym spośród parków pałacowych w Wielkopolsce. Rośnie w nim około 600 różnych gatunków drzew i krzewów. Do tego oczka wodne, drewniane mostki przerzucone nad rzeką i malownicze skalniaki. Właściciele zamku – Jan Działyński i Izabella z Czartoryskich mieli aktywny udział w projektowaniu parku i samodzielnie zajmowali się sprowadzaniem sadzonek roślin, często egzotycznych.

W parku działa również Ośrodek Kultury Leśnej, którym zarządzają Lasy Państwowe. Zbiory muzealne wyeksponowano w dawnych budynkach gospodarczych: oficynie, owczarni, powozowni i oborze. W każdym prezentowane są inne aspekty związane z lasami i gospodarką leśną. Od znaczenia lasów w ekosystemie  i ochrony przyrody, przez gospodarcze wykorzystanie lasów dawniej i dzisiaj, po wpływ jaki tereny leśne miały na malarstwo, rzeźbę czy literaturę.

W parku można też odwiedzić pokazową zagrodę. Największą atrakcją są żubry, w naturze rzadko pojawiające się w Wielkopolsce. Do tego wataha dzików czy stado danieli. Wstęp do parku jest bezpłatny.