Początki Śmigla nie są jasne. Zwykle podaje się rok 1400 jako datę lokacji miasta. Jednak badania niektórych historyków świadczą, że mogło się to stać wcześniej, w 1388 roku, w czasie pobytu króla Władysława Jagiełły w Poznaniu. O lokację miasta (pod dawną nazwą Koszanowo) zabiegał ówczesny starosta wschowski Ramsz z Oppeln, dziedzic tych terenów.
To, co rzuca się w oczy w Śmiglu i okolicach to wiatraki. Wokół jest wiele wzniesień sprzyjających ich pracy. Kiedyś stało na wzgórzach znacznie więcej wiatraków niż obecnie, miejskie legendy podają, że aż 99 (i że próby zbudowania setnego zawsze kończyły się albo pożarem, albo zawaleniem jednego z poprzednich). Tradycja mówi, że właśnie stąd wzięła się nazwa miasta: śmigajami nazywani byli niegdyś młynarze, a śmigi to „skrzydła” wiatraka. Wiatraki są do dziś symbolem Śmigla, który nazywany jest popularnie Miastem Wiatraków.
Do dziś zachowały się jedynie dwa. Stoją przy wjeździe do miasta od strony Poznania i noszą imiona Serwacy i Pankracy. Ale nie stały w tym miejscu wcześniej, tylko zostały tu przeniesione z Bronikowa i Kluczewa. Niektóre ich elementy są oryginalne, datowane na początek XVIII wieku.
Wiatraki najlepiej zwiedza się latem podczas wielkich festynów, można się wtedy dowiedzieć wiele o starych metodach produkcji mąki, a także podziwiać dawne wyposażenie młyna oraz kolekcję malarstwa i rękodzieła.
Śmigiel słynął nie tylko z wiatraków. Powszechnie znane było śmigielskie piwo oraz… pijawki lecznicze. Hodowano je w okolicznych stawach i eksportowano nawet do Chin!
Do tolerancyjnego Śmigla przybywali prześladowani gdzie indziej wyznawcy innych religii i odłamów chrześcijaństwa. W mieście prężnie działali luteranie i bracia arianie, a ariańska szkoła w Śmiglu słynna była w całej Polsce.
Miasto było silne i bogate, gdyż leżało na szlaku handlowym z Poznania do Głogowa (miało prawo organizacji siedmiu jarmarków w roku). Straciło na znaczeniu po wybudowaniu linii kolejowej Poznań-Wrocław, która z daleka ominęła Śmigiel. Z tego powodu wybudowano linię kolejki wąskotorowej, która, oprócz wiatraków, stała się drugim symbolem miasta.
W Śmiglu warto zobaczyć ciekawy, niewielki ratusz, budynek starego browaru, 49-metrową wieżę ciśnień, budynki starej gazowni i lapidarium żydowskie, a w pobliskim Bruszczewie – cenne stanowisko archeologiczne osady z epoki brązu.
Galeria
