Cystersi przybyli do Obry z Łekna koło Wągrowca około roku 1240. Klasztor dla nich ufundował w roku 1231 Sędziwój Jeleńczyk, kantor gnieźnieński, przekazując na ten cel część swoich dóbr. Pierwsze ich budowle były drewniane. Murowaną świątynię i klasztor cystersów zaczęto wznosić na początku XVII wieku, ale budowle zniszczone zostały w czasie potopu szwedzkiego.

Obecny kościół św. Jakuba Większego zbudowano w latach 1722-57, według projektu Jana Catenazziego – znanego włoskiego architekta, autora wielu wielkopolskich kościołów. To świątynia jednonawowa, z dwoma niskimi wieżami w fasadzie.  Ma rokokowe i wczesnoklasycystyczne wyposażenie, a jej wnętrza pokrywają polichromie Stanisława Brzozowskiego. W ołtarzu głównym, z 1775 roku, umieszczono obraz „Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny” Szymona Czechowicza. Między kolumnami znajdują się rzeźby przedstawiające św. Benedykta i św. Bernarda, a w zwieńczeniu ołtarza –  św. Jakuba,  patrona kościoła.  Wzrok w tej świątyni przyciągają też złocone, rokokowe stalle oraz boczne ołtarze – m.in. Matki Boskiej „Tota pulchra” (Cała Piękna) oraz Matki Boskiej Pocieszenia z licznymi wotami.

Kościół pocysterski w Obrze

Klasztor

Do kościoła, od strony południowej, przylega dawny klasztor cystersów. W jego skrzydle wschodnim zachowała się zakrystia z rokokowym wyposażeniem. Jej sufit o sklepieniu żaglastym pokrywa polichromia z 1758 roku przedstawiająca Mojżesza na górze Synaj, otrzymującego od Boga tablice z dziesięciorgiem przykazań. Dawny kapitularz pełni dziś funkcje sali teatralnej, a refektarz –  sali jadalnej.

Klasztor cystersów działał w Obrze do 1835 roku, do czasu kasaty zakonu przez Prusaków. W latach 1852-54 opactwo zamieszkiwali jezuici, a w latach 1904-1924 –  emerytowani kapłani. W 1926 roku zabudowania pocysterskie powierzono oblatom. Zakonnicy powrócili do Obry po II wojnie światowej, nadal działa tu Wyższe Seminarium Duchowne  Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Do starego klasztoru dobudowano nowy gmach seminaryjny, w którym umieszczono m.in. kaplicę seminaryjną, aulę, Muzeum Misyjne oraz Skarbiec.

Muzeum misyjne

W Muzeum Misyjnym zakonnicy udostępnili do oglądania etnograficzne zbiory z krajów, w których pracują polscy oblaci. Natomiast w Skarbcu znajdują się zabytki sztuki sakralnej od XV do XIX wieku, w tym m.in. sprzęt liturgiczny – monstrancje, mszały, ornaty, kielichy oraz XV-wieczne rzeźby świętych: Marii Magdaleny, Doroty, Walentego i Jana Chrzciciela.

Tekst: Anna Plenzler
Foto: Tomasz Żak, Jerzy / Wikimedia Commons (CC-BY-SA-3.0)

Galeria