Jednym z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych budynków w Złotowie jest pochodzący z 18. wieku szachulcowy dom mieszczański przy ulicy Wojska Polskiego. To tutaj soją siedzibę ma Muzeum Ziemi Złotowskiej, gromadzące zbiory związane z miastem i jego okolicą. Ekspozycja obejmuje trzy wystawy stałe:

• Dział historyczny, obejmująca historię miasta i jego mieszkańców, począwszy od czasów I Rzeczypospolitej po współczesność. W zbiorach znajdują się meble, obrazy i grafiki, książki i wydawnictwa, dokumenty, zdjęcia oraz mapy.
• Dział archeologiczny, ukazująca pradzieje ziemi złotowskiej z epoki kamienia, brązu i żelaza. Prezentowane eksponaty pochodzą z powojennych wykopalisk, prowadzonych w Maryńcu, Stawnicy i Starej Wiśniewce,
• Dział etnograficzny, prezentująca kulturę ludową Krajniaków Złotowskich. W ramach ekspozycji prezentowane są dawne stroje, meble, przedmioty codziennego użytku, a także sztuka ludowa i sakralna.

Szczególnie fascynujący jest dział etnograficzny, w którym można się zapoznać z kulturą materialną i niematerialną Krajny, czyli położonej na styku Wielkopolski i Pomorza krainy w której leży Złotów. Wśród eksponatów znajduje się malowana skrzynia z 1799 roku, w której panna młoda zabierała swój posag, drewniane i metalowe narzędzia, a także ślubne garnitury i suknie, które wbrew dzisiejszym modom są… czarne.

Haft Złotowski

Na szczególną uwagę zasługuje haft krajeński, w charakterystycznych kolorach: błękitnym, niebieskim, chabrowym i czarnym i z powtarzającym się motywem roślinnym. W sztuce ludowej Krajny dostrzec wpływy kaszubskie, niemieckie i wielkopolskie. Niektórzy doszukują się nawet motywów mazurskich. Popularność haftu krajeńskiego rośnie w ostatnich latach, podobnie jak zainteresowanie kulturowym dziedzictwem tego wyjątkowego zakątka Wielkopolski.

Co więcej, motyw haftu krajeńskiego został twórczo wykorzystany przy produkcji unikatowych pamiątek ze Złotowa. To nie tylko serwetki i ozdoby, ale też ręcznie malowana ceramika, biżuteria, a nawet torby bawełniane i niesamowicie dekorowane pierniczki. Wszystkie one są do kupienia w muzealnym sklepiku.

Zagroda krajeńska

Położona przy złotowskiej promenadzie Zagroda Krajeńska to mały skansen, obrazujący jak wyglądały gospodarstwa na Krajnie pod koniec 18. wieku. Ona również jest częścią Muzeum Ziemi Złotowskiej. Dominuje tu zabudowa szachulcowa, czyli charakterystyczne domy w biało-czarną kratę. Ówczesne zagrody miały kształt czworoboku, zamykane były od tyłu stodołą. Po jednej stronie znajdował się budynek gospodarczy, naprzeciwko dom mieszkalny stojący szczytem do drogi. Nieodłącznym elementem był charakterystyczny podcień.

Chatę zbudowano na wzór rozebranego gospodarstwa ze Starej Świętej, z wykorzystaniem oryginalnych elementów konstrukcyjnych. Zamieszkiwała ją niegdyś kmieca rodzina, a rozkład pomieszczeń oraz ich wyposażenie wskazywały na posiadaną służbę. Na bazie zgromadzonych informacji o pierwotnym przeznaczeniu poszczególnych izb, powstała najnowsza ekspozycja gromadząca liczne eksponaty ze zbiorów Muzeum Ziemi Złotowskiej. Można więc zobaczyć jak mieszkała służba, a jak właściciele, zajrzeć do kuchni, a także do alkierza urządzonego w stylu „pokoju panny na wydaniu”. Zajrzeć można również do dawnej stodoły, chlewni oraz kuźni.

Tekst: Jacek Cieślewicz
Foto: Jacek Cieślewicz, Wioletta Bednarz